Foça’da zor yılların başkanları...

FOÇA’DA  ZOR YILLARIN BAŞKANLARI VE BAŞKANLIK SEÇİMLERİ VE SİVİL ASKER İLİŞKİLERİ

Sebahattin Karaca / Ege Hakimiyet Gazetesi 

“1960 ihtilalinde Foça’da Hakim Sarı Hilmi, daha sonra Tahir Müstecaplıoğlu ve Selçuk Dirim Foça Belediye Başkanlığı yapmıştır.

Mustafa Konuk ise Demokrat Parti döneminde 3 dönem belediye başkanlığı yaptı.

1960 ihtilalinden sonra yapılan yerel seçimde Demokrat Parti adayı Nusret Bey çok çalışmış; ancak başkanlığı Cumhuriyet Halk Partisi'nin adayı Selçuk Dirim kazanmıştır.

Selçuk Dirim'in vefatından sonra sırasıyla Mustafa Konuk ve Kemal Gür belediye başkanı oldu.

Kemal Gür başkanlık görevini sürdürürken vefat etti.

Bunun üzerine başkanlık koltuğuna tekrar Mustafa Konuk oturdu.

O zamanlar başkan, doğrudan halk oyları ile seçilmezdi.

Halk oyları ile seçilmiş meclisin içinden,  meclis kendisine bir başkan seçerdi.

Seçilen kişi belediye başkanlığını görevini yapardı.

     Hacılar limanı ve rafineri 

     Mustafa Konuk’un başkanlığı sırasında, o zamanki adı Söğütçük olan Hacılar Limanı'na muhtelif talepler vardı.

Bu taleplerin  en başında, şu an Aliağa'da faal olan rafinerinin Hacılar Limanı'na kurulması geliyordu.

Mustafa Konuk ve Foça'nın o dönem ileri gelenleri rafinerinin yoğun kirlilik getireceğini düşünerek bu talebe çok sıcak bakmadı ve oluşumunu hiç bir şekilde ne siyaseten her hangi bir parti ilçe örgütü, ne de yerel yöneticiler destek vermedi.

Bunun özerine Rafineri Aliağa hudutları  içine tesis edildi.

SÖĞÜTÇÜK ( AÇIK TARIM CEZA EVİ)  HACILAR LİMANI

191. Piyade alayı ve Foça’da sivil asker ilişkisi...

O yıllarda Foça askeri bakımdan çok önemli ve stratejik bir bölgeydi.

Hacılar Limanı’nda; Topcu Birliği ve şimdiki Komando Okulu'nun bulunduğu yerde de 191. Piyade Alayı vardı.

Piyade alayı 1944-1945'lerden beri varlığını sürdürmüştü.

Askeri bakımdan öyle önemliydi ki, Foça girişindeki tepede bir barikat kurulurdu.

Söylenenlere göre; Foça'ya gelenler arasında Foçalı olmayanlar varsa onların gözleri bağlanır, kapalı bir şekilde Foça'ya indirilir ve kime, ne amaçla geldiği sorulurdu.

Duruma göre, iş-güç için gelenler alınmaz; ancak akraba ziyaretleri söz konusu ise şehre girenin yanına asker verilirdi.

Kişi, asker nezaretinde, ziyaret edilecek ev veya iş yerine getirilir, ev sahibi konuğu kabul ederse teslim edilirdi.

Konuk kabul edilmezse apar topar Foça'nın dışında çıkarılır, uzaktan söz konusu kişilerin takibi yapılırdı.

O zamanlar üst teğmen olan, daha sonra albaylıktan emekliliğe ayrılan Abdulkadir komutasında 8-10 asker hem askeri binaları koruyup kollardı hem de dışarıdan gelen ziyaretçileri denetlerdi.

 Komando Okulu'nun bulunduğu yerde 191. Piyade Alayı vardı ve bu alay oldukça büyüktü.  

191. Alay kalabalık olduğundan, o günkü kışla içindeki mevcut binalar yetersiz kalıyordu.

Bu yüzden Foça'da hazineye ait ne kadar kamu binası varsa askere tahsis edilmişti.

Komutanlık binası ise şimdiki Reha Midilli Kültür Merkezi'nin karşısındaydı. (Şu an 193 Sokak'ta Maliye Lojmanı olarak kullanılıyor.)

Hatta 187 Sokak'ta şu an kalıntıları bulanan iki evden bir tanesi kamu binası, diğeri ceza evi olarak kullanılıyordu.

Bu yapılar, eski Nüfus Memuru Ali O.'ın evinin arkasında yer almaktadır.  

 Foça kiliselerine ne oldu? Kiliseler hangi amaçla yıkıldı?

 Şimdiki Kayalar Camii'nin bulunduğu yer, Kale Koruma Bölüğü'ne verilmişti.

Kale Koruma Bölüğü, atları olan bir bölüktü. Atlar, kalenin içinde daha sonra yıllar içerisinde yıkılan kilisede bulunuyordu.

Şu an muhtarların bulunduğu alanda büyük bir kilise daha vardı.

İçerisinde askeri bölük bulunurdu.

Bölüğün yemekleri 191. Alay'da pişirilirdi ve kamu binalarında dağınık düzende olan askeri birliklere dağıtılırdı.

Artan yemeklerden sivil halk arasındaki fakir olanlar da istifade ederdi.

Kilise, mermerden yapılmış temeller üzerine kuruluydu. Sütunlarla yükselen bina peğiment ve kuleleriyle görkemli bir ibadet yeriydi.

Daha sonra bu kilise taş taş sökülmüştür.

O zamanlar kamyon da olmadığından, sökülen taşlar karınca misali sırtta tek tek taşınarak başka bir alanda kamu binası inşaatında kullanılmıştır.

Şimdiki İş Bankası’nın karşısında bulunan belediye binası ve arkasındaki pasajın yerinde ise Hıristiyan Mezarlığı bulunmaktaydı.

 Askerlerin gidiş hikayeleri

Muharrem K'nın eski evinde bir başka bölük daha vardı.

2. Dünya Savaşı'ndan sonra bu birlikler kaldırıldı.

Eski Cumhurbaşkanı Rahmetli Cemal Gürsel'in İzmir'de Yurtiçi Bölge Komutanı olduğu dönemde Mustafa Konuk, bir gün kendisini ziyaret etmiş, halkın askerlerle olan görüşünü anlatmış, Foça'da hakim olan takviyeli birlik (bugünkü tugay gibi)  hakkında karşılıklı görüşmeler yapılmıştı.

Cemal Gürsel'den; “Ben bununla ilgileneceğim ve gereğini yapacağım.” şeklinde söz alan Mustafa Konuk, teşekkür edip ayrılmıştı.

Kısa süre sonra 191. Piyade Birliği ve Hacılar Limanı'ndaki Takviye Birliği'nin tamamı Çorlu'ya taşındı.

Dönemin belediye başkanı Mustafa Konuk, askeriyeden boşalan Hacılar Limanı'nın tel örgülerini söktürmüş ve buraları parselleyerek sivil halka dağıtmıştı.

Orada da (şimdiki İclal K. 'ın babası) Foçalı bir bayanla evli olan Celal K. adında bir yüzbaşı, geride kalan askeri binaların korunması için görevlendirmişti.

Daha sonra birlik lağvedilince Celal K. emekli olmuş ve Foça'ya yerleşmiş bir komutandı.

Evlenirken mahvelde yapılan nikah ve düğünü  yıllarca dillerden düşmedi. O zamanlar kendisi çağdaş ve kültürlü yaşam biçimiyle dikkat çekmiş  ve iz bırakan askerlerden biri olmuştur.